Simge Zengin Kahraman

Binalarda elektrik enerjisinin şehir şebekesinden alınarak, binadaki kullanıcılarına ulaşmasını sağlayan en önemli elektriksel alt yapılar kısaca “Enerji Merkezi (Electrical Substation)” olarak adlandırılan sistem merkezlerinde bulunur. Bahsi geçen bu alt yapıların/donanımın (cihazların) neler olduğu sorusuna verilebilecek en önemli örnekler ise; Orta Gerilim Odaları, Trafo Merkezleri, Jeneratör merkezleri, Alçak Gerilim Pano Odaları sayılabilir.

Yukarıda saydığımız enerji merkezlerini oluşturan her bir oda, içinde bulundurduğu donanımın niteliklerine ve montaj, bakım, konum, sıcaklık, havalandırma, erişilebilirlik gibi konulardaki teknik gereksinimlerine uygun olarak tasarlanmalıdır. Tüm teknik gereksinimler dikkate alınarak hazırlanmış Yerel Yönetmelikler (“Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği”, ”Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği” gibi), Ulusal ve Uluslararası standartlar (“IEC 60364-7-729 Requirements for special installations or locations – Operating or maintenance gangways” gibi) tasarım aşamasında mutlaka dikkate alınmalıdır.

Enerji merkezlerinin tasarımı aşamasında her bir oda içindeki donanımların teknik özelliklerine uygun tasarlanırken, enerjinin temini ve dağıtımını sağlayan bu odalar, bir bütün olarak da sistemin çalışma prensibine de uygun olarak konumlandırılmalı ve enerji temini sırasında elektrik enerjisinin güzergâhı dikkate alınmalıdır.
Yukarıda görüldüğü şekliyle tesis içinde enerji dağıtımı yaparken enerjinin iletkenlerle fiziksel olarak izleyeceği yol en temel hali ile bu sıralamalar ile olacaktır. Dolayısıyla birbiri ile doğrudan bağlantısı olan odaların mümkün olduğunca yakın konumlandırılması montaj, işletme, vve iletken maliyetleri açısından önemli bir konudur.
Bununla beraber bir bütün olarak ele alındığında bu merkezlerin, tesisteki yük yoğunluğuna ve enerjinin temin edildiği noktalara olan mesafeleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Aksi durumda iletkenlerdeki kayıplar ve maliyetler enerji dağıtımındaki verimliliğin azalmasına neden olur. Bu doğrultuda enerji alt yapısının temin noktaları göz önünde bulundurularak tesisteki yük dağılımına göre enerji merkezleri birkaç parçaya bölünebilir ve dengeli bir enerji dağıtım sistemi planlanabilir.
En temel haliyle yukarıda belirtilen bir bütün olarak ele alınan Enerji Dağıtım Merkezlerinin tasarımında dikkat edilmesi gereken konuların yanında bu merkezleri oluşturan yukarıda saydığımız her bir odanın ayrı kendine özgü teknik gereklilikleri olduğu unutulmamalıdır.