BIM ve Üreticiler

BIM ve Üreticiler

Ümit Balaban

Daha önceki yazılarımda BIM sürecinin avantajlarından, yararlarından vb. birçok detaydan bahsettim. Burada BIM’in sadece tasarımcı, uygulamacı veya işveren ile ilgili olmadığını aslında bu sürece dahil olması gereken önemli paydaşlardan birinin de üretici olduğunu belirtmek gerekiyor. Evet, üreticiler ile birlikte daha da büyüme ve gelişme imkanına sahip olunabilir. Üreticilerin ürünleri ile ortaya çıkardığımız tasarımların, uygulamaların birçoğunda üreticiler ile birlikte çalışmaya ihtiyaç duyduk. Güzel bir alışverişin yaşandığı projelerde bunu BIM sürecine de taşımak mümkün.

Bildiğiniz üzere BIM’in başlangıcı 3B bir akıllı model ile ortaya çıkar. Bu akıllı modeli, projeye veya işveren talebine bağlı olarak geliştirmemiz mümkün. Fakat temelinde bir modelleme ve veri işleme mantığı ile ilerlendiği için bu noktada modele işlenecek ekipman ve parçaların kişiler tarafından yaratılması veya var olan kütüphane elemanlarını kullanarak modelin tamamlaması gerekmektedir.

Genelde yazılım firmaları temel seviyede gerekli olacak kütüphanelerini kullanıcıları ile paylaşmaktadır. Bu kütüphaneler çoğu zaman yeterli olsa da modelin detay seviyeleri arttıkça model içerisinde marka, model, ürün gerçek boyutları vb. bilgilerin çekilmesi gerekmektedir. İşte bu nokta da tasarımcı veya uygulamacı firmaların bu ürün kütüphanelerini oluşturması gerekmektedir. Bunlar gerçekten vakit alan ve zahmetli süreçlerdir. Çok az kişi bu tür ürünlerin üretilmesinde başarı sağlamaktadır. Ürünlerin bulunamaması ise bu tür yazılımların kullanılmasını engellemekte ve BIM sürecine her geçen gün daha geç geçilmesine neden olmaktadır. Belki bazılarımız hatırlar aynı durum elle çizimden CAD yazılımlarına geçişte de yaşanmıştı. Elle çizilen ekipmanlar veya parçalar daha sonrasında CAD sistemine aktarılıp bloklar olarak isimlendirilmişlerdi. Sonra üreticiler kendi bloklarını ve kütüphanelerini oluşturarak kullanıcılara dağıttılar. Kendilerine faydaları olduğu gibi bunu kullanan kullanıcılarada faydası olmuştu.

Daha doğru metrajlar verildi, kayıplar önlendi ve işler hızlandı. Aynı durum aslında şimdi tekrar yaşanıyor. Fakat burada işlerin biraz daha hızlanması için üreticilerin desteğine ihtiyaç var. Aynı şekilde içinde BIM’in Bilgisini (Information) içeren akıllı ekipmanların veya ürünlerin oluşturulmasıyla birlikte sipariş kolaylığından bakım kolaylığına kadar işlerin hızlanması ve kontrolü sağlanacaktır .

Üreticilerin BIM sürecindeki yeri

Üreticilerin ürünlerini modele aktarılması birçok kolaylığı beraberinde getirmektedir. Biraz detaylandırmak gerekirse her üreticinin isteklerinden biri ürünlerinin projelerde kullanılması ve marka değerlerini korumaktır. Tıpkı her projecinin veya uygulamacının istediği gibi. İşlerin kalitesinin artmasını sağlamak ve doğru projeler üretmek gibi. Burada tabii ki diğer bir konuyuda ele almak gerekir. Proje başlamadan önce belirlenen BIM Uygulama planında ürünlerin ne detayda modelleneceğini belirlemek gerekir. En önemli bölümlerden biri çünkü modelin kontrolünün belirlenmesini ve projenin bedelinin belirlenmesini sağlar. Modelin detay seviyesi “Level of Detail” (LOD) olarak tanımlanır. İşte bu seviye LOD300 ve üzerine çıktığında sizin üreticilerin ürünlerine ihtiyacınız olmaya başlar.

Örneğin bir kazan dairesini ve içeride kullanılan pompayı ele alalım. BIM yazılımları içinde standart bir pompa tipini bulmak mümkün ve bu elamana istediğiniz parametreleri veya boyutları eklemek de mümkün fakat bu pompayı standart olarak kullandığınızda yaratacağınız bir mekanik odaya sığıp sığmayacağınızı bile öngöremezsiniz. Eğer BIM Uygulama planında belirlenen detay seviyeniz bunu sağlamanızı gerektiriyorsa kullanılan ürünün gerçek boyutlarına ve verisine ihtiyaç duyarsınız. Böylece gerçekten BIM’in 3B modelleme ayağında doğru uygulanabilir bir proje üretebilirsiniz. Aynı durum bir klima santrali içinde geçerlidir. Birçok üretici firmanın seçim programlarını kullanarak istenilen ürünü elde edebiliyoruz. Bu ürünün 2B – 3B CAD dosyalarını alabiliyoruz. Neden bunun yanında akıllı modelleri de almak mümkün olmasın? Bazı firmalar bu tür programlardan akıllı modelleri çekme işlemini tamamladı ve kullanıcılarına sunuyor. Tabi ki hataları da olsa ürünlerini geliştirmeye ve güncellemeye devam ediyorlar. Bu da onları BIM sürecinde önemli bir paydaş yapıyor. Onların bu yazılımlar ile yapmış oldukları yardımların, kullanıcılarının işlerini kolaylaştırması yanında kendi işlerini de kolaylaştırdığını belirtmek gerek.

Üreticilerin BIM’e desteği

Artık üreticilerin BIM sürecinde önemli paydaşlardan biri olduklarını kabul etmemiz gerektiğini düşünüyorum. Peki bu paydaşların biz kullanıcılara yani diğer paydaşlara nasıl destek sağlayabilirler. En önemli destekleri bu tür yazılımların kabul ettiği standartlara uygun ürün kütüphaneleri üretmek ve bu ürünleri duyurmaları olacaktır. Bu kütüphaneler üretilirken belirlenen standartların en önemlisi International Fundation Class (IFC) standardıdır.

Bunun dışında kullanılan standartlara göre de üretme ihtiyaçları olacağını da belirtmek gerek. BS, ISO, DIN ,COBIE vb. birçok standardı göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Aslında ürünlerinin hangi pazarda, ülkelerde kullanıldığına göre bile bu tür standartları göz önünde bulundurmalılar. Bu ürünlerin üretilmesinde özellikle dikkat edilmesi gereken hususlar olduğu bilinmeli. Çünkü rastgele üretilen bir ürün üreticilerin BIM’e desteğinden ziyade zararına sebep olacaktır. Bu yüzden bu konuda tecrübe kazanmış danışmanlardan destek alabilir veya bu konuda tecrübeli kuruluşlar ile çalışabilirler. Verecekleri bilgiler ile üretecekleri veya ürettirecekleri ürünler kullanıcılara faydalı olacaktır ve gerçek amaçları için kullanılabilecektir.

Genelde üreticilerin en büyük hataları bu bölümde karşımıza çıkar. Siz geometrinizi gerçekten istediğiniz detay verebilirsiniz. Fakat ekipmanın BIM modeli ile bağlantısını sağlayacak özellikleri işlemezseniz o zaman üretmiş olduğunuz model gerçekten bir modeli olmamaktadır. Birçok akıllı model üreticisi bu konuda bir model üretim standardı yaratmış ve üreticiler ile paylaşmaktadır.
Üçüncü adım ise bu ürünlerin duyurulması ve ve güncellenmesi. Evet yarattığınız ürünün güncellenmesi ve bu konuda tekrar duyuru yapılması ise diğer görevlerinden biridir. Nasıl kendi kataloglarını veya ürünlerini fiziken güncelliyorlarsa aynı şekilde bu akıllı modellerini de güncellemeliler. Eğer sadece yapmış oldukları modeli yapıp görevlerinin bittiğini düşünüyorlarsa ne yazık ki o kadar çabuk kurtulamayacaklar. Eğer ürünlerini güncellemezler ise yine aynı problem ortaya çıkmaya başlıyor. Yine ürünleri akıllı model olarak olmadığı için projelerde kullanılması mümkün olmuyor.

BIM’in üreticilere faydaları

Üreticilerin BIM sürecine yardımı olduğu gibi aslında kendileri de bu konuda büyük avantajlar sağlıyorlar. Örneğin bakım ve onarım için (FM) veya ürün siparişi için kolaylık sağlıyorlar. Bilinen bir gerçek var ki BIM yazılımları ile metraj almak gerçekten çok hızlı ve kolay gerçekleşmektedir. Bu şekilde hızlı alınabilen bir metraj ve yapılan revizyonların hızlı çözülmesi otomatik olarak ürün siparişlerinin doğru verilmesini ve hızlı olmasını sağlayacaktır. Örneğin üretilen bir modelin içinde sipariş kodu veya model bilgisi işlenirse projeyi yapan tasarımcıdan tutun uygulamacıya kadar doğru bir ürün seçiminin kontrolü sağlanabilir. BIM’in en büyük özelliklerinden biri istenilen bütün verinin içine işlenebilmesidir. COBIE standardını işlemek bu ürünün montajının nasıl yapılacağına kadar birçok bilgiye ulaşmanızı sağlayacaktır. Bu yüzden model üzerine tasarım aşamasından, montaj aşamasına ve hatta bakım ve onarıma kadar her türlü bilgiyi işleyebilirsiniz.

Üretim bandında ürüne eklenecek bir kare kod sistemi aynı şekilde model ile eşleştirilebilir ve bunun üzerinden servis ve bakımı kolaylıkla yapılabilir. Herhangi bir arıza yaşandığında model üzerinden arızanın nerede olduğunu, hangi servisi aramaları gerektiğini vb. birçok bilgiyi bulabilir ve kontrol edebilirsiniz. Aynı şekilde üreticilerin de hangi binaya ne kadar servis sağladıklarını kontrol etmeleri sağlanabilir.

Sonuç olarak BIM’in üreticilere ihtiyacı olduğu kadar üreticilerin de BIM sürecine ihtiyaçları olduğu aşikar. Bu yüzden BIM sürecinde birbirlerinden habersiz olan paydaşların bu konuda birbirlerinde daha çok soru sormaları ve paylaşım yapmaları gerektiğini bilmeliyiz.
Gelişen teknoloji çağında 3B yazıcılardan, köprü üreten robotlara kadar birçok teknoloji ürünü ile donatılıyoruz. Elimizdeki akıllı telefonlardan yaptığımız projeleri inceleyip onların içinde dolaşabilir oluyoruz. Bu kadar kısa sürede teknolojinin geliştiği bir zaman dilimde yaşadığımızı unutmamalıyız. Buna ister istemez ayak uydurmak ve bu evrimi geçirmek zorunda kalacağımızın farkına varmalıyız. İşte bir diğer evrim süreci ise BIM. Bu sürece dahil olan herkes kendine bir kazanç sağlayacak ve iş değerlerini geliştireceğinin farkına varacaktır.

Üretilen ürünlerin kalitesi giderek artacak ve inşaat sürecindeki insansı iş gücünü yavaş yavaş gelişmiş makinalara aktaracağız. Bunların bazısı robotlar olurken en önemlileri bunları ve süreci yöneten yazılımlar olacaktır. Bu yazılımları geliştiren ve kullananlar ise arz ve taleplere bağlı olarak daha doğru ve kolay kullanılabilen yazılımlara çevireceklerdir.

Uluslar arası kütüphane paylaşımı

BIM sürecinde en önemli aşamalardan bir 3D modeller olduğunu belirtmiştik. Bu modellerin üretilmesi için ise üreticilerin desteğine ihtiyaç duyulduğunu unutmamak gerekir. İşte bazı üreticilerin, kütüphane üreten yazılım firmaların bilgilerine aşağıda ulaşabilirsiniz. Burada bulunan linkler benim çok kullandığım linklerdir. Bunların dışında bulabileceğiniz o kadar çok website ve üretici var ki hepsini buraya yazmak mümkün olmayacaktır.